विश्व शौचालय दिवस

सफाइ मानव अधिकारको आधारभूत हिस्सा हो, तर आज पनि अर्बौँ मानिसहरू सुरक्षित शौचालय बिना बाँचिरहेका छन्। हरेक वर्ष नोभेम्बर १९ मा मनाइने विश्व शौचालय दिवसले सबैका लागि सुरक्षित सरसफाइको महत्त्व’bout चेतना फैलाउँछ। शौचालय प्रयोगले  विभिन्न रोग रोक्न का साथै स्वस्थ जीवन जिउन मद्दत गर्छ।

विश्व शौचालय दिवसको इतिहास

विश्व शौचालय दिवसको सुरुवात सन् २००१ मा गरेको थियो। सन् २०१३ मा संयुक्त राष्ट्रसंघले यसलाई आधिकारिक अन्तर्राष्ट्रिय दिवसका रूपमा मान्यता दियो। त्यतिबेला देखि यो दिवसले विश्वभरका सरसफाइ चुनौतीहरूलाई उजागर गर्दै सबैका लागि स्वच्छ पानी र सरसफाइ सुनिश्चित गर्ने दिगो विकास लक्ष्य ६ (SDG 6) तर्फ ध्यान आकर्षित गराउँदै आएको छ।

सरसफाइ किन महत्वपूर्ण छ

शौचालयको पहुँच केवल सफाइसँग सम्बन्धित होइन। यसले स्वास्थ्य, सुरक्षा, शिक्षा र लैङ्गिक समानतासँग पनि सम्बन्ध राख्छ। अपर्याप्त सरसफाइका कारण झाडापखाला, हैजा, टाइफाइड जस्ता रोगहरू फैलिन्छन्। महिलाहरू र किशोरीहरू शौचालय नहुँदा वा असुरक्षित हुँदा शारीरिक तथा मानसिक जोखिममा पर्छन्। विद्यालयमा शौचालयको अभावले धेरै किशोरीहरूलाई महिनावारीका बेला कक्षा छोड्न बाध्य बनाउँछ, जसले शिक्षामा असमानता बढाउँछ।

संयुक्त राष्ट्रसंघका अनुसार विश्वभर ३.५ अर्बभन्दा बढी मानिस सुरक्षित सरसफाइ बिना बाँचिरहेका छन्। करिब ४१९ मिलियन मानिस अझै खुला स्थानमा दिसा गर्छन्। यी तथ्याङ्कहरूले आधारभूत सेवामा विद्यमान असमानता देखाउँछन्। ग्रामीण र निम्न आय भएका समुदायहरू यसबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित छन्।

सुरक्षित शौचालयको प्रभाव

सुरक्षित शौचालयको प्रयोगले जनस्वास्थ्यमा गहिरो प्रभाब पार्दछ । तिनले फोहोर र रोगजनक तत्वहरूलाई पानीको स्रोतमा पुग्नबाट रोक्छन्, जसले रोगको संक्रमण घटाउँछ। घरमा शौचालयले गोपनीयता र मर्यादा कायम गर्छ। विद्यालय र कार्यस्थलमा शौचालयले सुरक्षित र उत्पादक वातावरण निर्माण गर्न सहयोग पुर्‍याउँछ।

तपाईंले के गर्न सक्नुहुन्छ

• आफ्ना घर र कार्यस्थलका शौचालय सफा र सञ्चालनयोग्य राख्नुहोस्।
• पानीको प्रयोग जिम्मेवारीपूर्वक गर्नुहोस् र बिग्रिने फोहोर शौचालयमा नफ्याँक्नुहोस्।
• सरसफाइ र स्वच्छतासम्बन्धी सामुदायिक परियोजनालाई समर्थन गर्नुहोस्।
• बालबालिकालाई उचित शौचालय प्रयोग र हात धुने बानी सिकाउनुहोस्।
• आफ्नो क्षेत्रमा राम्रो सरसफाइ सेवाका लागि आवाज उठाउनुहोस्।

सरकार र संस्थाहरूको भूमिका

सरकार र विकास संस्थाहरूले सरसफाइ पूर्वाधारमा निरन्तर लगानी गर्नुपर्छ। सस्तो र सुरक्षित शौचालय, उचित फोहोर व्यवस्थापन र स्वच्छ पानीको पहुँच सुनिश्चित गर्नु अत्यावश्यक छ। सार्वजनिक सचेतना र शिक्षा कार्यक्रमहरूले सरसफाइ सम्बन्धी व्यवहारमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन मद्दत गर्छन्।