विश्व अल्जाइमर दिवस

हरेक वर्ष सेप्टेम्बर २१ मा मनाइने विश्व अल्जाइमर दिवस अल्जाइमर रोग र अन्य डिमेन्सिया सम्बन्धी अवस्थाहरूको ’boutमा चेतना फैलाउने एक अन्तर्राष्ट्रिय प्रयास हो। यो दिनले प्रभावित व्यक्तिहरूको सम्झना गर्छ, तिनीहरूको हेरचाह गर्नेहरूलाई सम्मान गर्छ र प्रारम्भिक निदान, उपचार, र अनुसन्धानमा थप सहयोगको माग गर्दछ।

अल्जाइमर सबैभन्दा सामान्य डिमेन्सियाको प्रकार हो तापनि यस’bout अझै पनि भ्रम, लाज, र बुझाइको कमी व्याप्त छ। सचेतना, शिक्षा, र सहानुभूतिका माध्यमबाट हामी यस्तो भविष्य निर्माण गर्न सक्छौं, जहाँ पीडितहरूले सम्मानपूर्वक जीवन जिउन पाउँछन् र आवश्यक सेवा तथा सहयोग प्राप्त गर्छन्।

अल्जाइमर रोग के हो?

अल्जाइमर एउटा दीर्घकालीन, प्रगतिशील मस्तिष्क सम्बन्धी रोग हो जसले बिस्तारै स्मृति, सोच्ने क्षमता र दैनिक कामहरूमा असर पार्छ। मस्तिष्कको स्नायु प्रणालीमा असर गर्ने यो रोगले “एमायलोइड प्लाक्स” र “टाउ ट्याङ्गल्स” जस्ता असामान्य प्रोटिन संरचनाहरू बनाउँछ, जसले कोषहरूबीचको संचार अवरुद्ध गरी तिनीहरूको मृत्यु गराउँछ।

यो बुढ्यौलीको सामान्य प्रक्रिया होइन। यद्यपि उमेर वृद्धिका साथ जोखिम बढ्छ, अल्जाइमर एक न्युरोलोजिकल रोग हो जसले चिकित्सकीय ध्यान र दीर्घकालीन हेरचाह आवश्यक पार्दछ।

अल्जाइमरका चरणहरू र लक्षणहरू

अल्जाइमर प्रायः तीन चरणहरूमा अघि बढ्छ:

•       प्रारम्भिक चरणमा स्मृति क्षय, सामान्य काममा अलमल, तनाव वा चिडचिडापन देखिन सक्छ।
•       मध्यम चरणमा लक्षण गहिरिँदै जान्छ, जस्तो कि बारम्बार कुरा दोहोर्याउनु, निद्रामा अवरोध, भ्रम, र भावनात्मक परिवर्तन।
•       अन्तिम चरणमा व्यक्तिले बोल्न, आफन्तहरू चिन्न वा आफूलाई हेरचाह गर्न सक्दैनन्, र पूर्ण सहयोगको आवश्यकता पर्छ।

जोखिम कारक र कारणहरू

अल्जाइमरका कारणहरू जटिल छन्। केही मुख्य जोखिम तत्वहरू:

•       वंशानुगत असर (APOE-e4 जीनको उपस्थिती),
•       स्वास्थ्यसम्बन्धी अवस्था जस्तै मधुमेह, उच्च रक्तचाप, उच्च कोलेस्ट्रोल,
•       अस्वस्थ जीवनशैली नियमित व्यायामको अभाव, तनाव, असन्तुलित आहार,
•       सामाजिक अलगाव, कम शिक्षाको स्तर, टाउकोमा चोट आदि।

 रोकथाम र मस्तिष्क स्वास्थ्य

हालसम्म अल्जाइमरको कुनै पूर्ण उपचार छैन, तर केही उपायहरूले यसको जोखिम घटाउन सकिन्छ:

•       नियमित व्यायाम, सन्तुलित आहार,
•       मानसिक अभ्यास (जस्तै पुस्तक पढ्ने, नयाँ भाषा सिक्ने),
•       सामाजिक सम्पर्क, राम्रो निद्रा,
•       स्वास्थ्य अवस्था नियन्त्रणमा राख्ने (मधुमेह, रक्तचाप आदि),
•       धूम्रपान त्याग र मद्यपान सीमित गर्नु।

सहानुभूति र सचेतनाको आह्वान

अल्जाइमरले स्मृति खोस्न सक्छ, तर हाम्रो मानवीयता र एकअर्काप्रतिको समर्थनको भावना मेटाउन सक्दैन। पीडित र तिनीहरूका हेरचाहकर्ताहरूको अधिकार र आवश्यकतालाई बुझेर हामीले बढी समावेशी, दयालु र जिम्मेवार समाज निर्माण गर्न सक्छौं। विश्व अल्जाइमर दिवस सबैका लागि चेतनाको दिन हो, जसले हामी सबैलाई केही गर्न प्रेरित गर्छ। यस दिनको सन्देश भनेको रोग’bout जानकारी लिनु, अरूलाई पनि सचेत बनाउनु, स्वयंसेवामा सहभागी हुनु, हेरचाहकर्ताहरूलाई सहयोग गर्नु र डिमेन्सिया-मैत्री नीति तथा कार्यक्रमहरूको समर्थन गर्नु हो। यी साना प्रयासहरूले डिमेन्सिया उपचार र बुझाइमा ठूला परिवर्तन ल्याउन सक्षम हुन्छन्।