अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थी दिवस

शिक्षाले समाजलाई रूपान्तरण गर्छ। विद्यार्थीहरूले आफ्ना विचार र ऊर्जाको माध्यमबाट  समाज परिवर्तनलाई अघि बढाउँछन्। हरेक वर्ष नोभेम्बर १७ मा मनाइने अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थी दिवसले विद्यार्थीहरूको आवाज, संघर्ष र उपलब्धिहरूलाई सम्मान गर्छ। शिक्षाको पहुँच र सिक्ने स्वतन्त्रता सबैको आधारभूत अधिकार हो, विशेषाधिकार होइन भनेर यो दिनले हामी सबैलाई सिकाउँछ।

अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थी दिवसको इतिहास

यस दिवसको इतिहास सन् १९३९ मा चेकोस्लोभाकियाको प्राग शहरमा सुरु भएको थियो। त्यतिबेला विद्यार्थीहरूले नाजी कब्जा विरुद्ध प्रदर्शन गर्दै स्वतन्त्रता र शैक्षिक स्वतन्त्रताको माग गरेका थिए। तर सो आन्दोलन हिंसात्मक रूपमा दमन गरियो। धेरै विद्यार्थीहरूलाई मृत्युदण्ड दिइयो र हजारौँलाई यातना शिविरमा पठाइयो र विश्वविद्यालयहरू बन्द गरिए।

सन् १९४१ मा विश्वभरका विद्यार्थी संगठनहरूले नोभेम्बर १७ लाई ‘अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थी दिवस’का रूपमा घोषणा गरे। यसले ती विद्यार्थीहरूको सम्झना गर्छ जसले स्वतन्त्रता र शिक्षाको अधिकारका लागि आफ्नो जीवन बलिदान दिए। त्यस यताबाट यो दिवस प्रतिरोध, एकता र शिक्षाको अधिकारका लागि संघर्षको प्रतीक बनेको छ।

आजको सन्दर्भमा यसको अर्थ

समयसँगै यस दिवसको उद्देश्य फरक रूपमा विकसित भएको छ। यो १९३९ का घटनामा मात्रै सीमित छैन। आज यसले विश्वभरका विद्यार्थीबीचको एकतालाई जनाउँछ। यसले निष्पक्ष, सचेत र जिम्मेवार समाज निर्माणमा शिक्षाको भूमिकालाई प्रकाश पार्छ। साथै यो दिनले सरकार र संस्थाहरूमाथि विद्यार्थीको आवाज सुन्ने, सहयोग गर्ने र सुरक्षाको वातावरण बनाउने जिम्मेवारीको सम्झना गराउँछ।

विद्यार्थीहरूले सामना गर्ने चुनौतीहरू

आजका विद्यार्थीहरूका समस्या केवल अध्ययनमा सीमित छैनन्। बढ्दो शुल्क, मानसिक स्वास्थ्यका समस्या र सीमित रोजगारी अवसरहरूले ठूलो दबाब सिर्जना गर्छन्। धेरै देशमा शिक्षा प्रणाली अझै असमान छ। कतिपय विद्यार्थीहरू डिजिटल स्रोत र सुरक्षित अध्ययन वातावरणको अभावमा छन्। अरूले लिङ्ग, वर्ग वा पृष्ठभूमिका कारण विभेद भोगिरहेका छन्। यी सबै बाधाहरूले स्वतन्त्र र समान रूपमा सिक्ने अधिकारलाई कमजोर बनाउँछन्।

परिवर्तनमा विद्यार्थीको भूमिका

विद्यार्थीहरू सधैं सामाजिक परिवर्तनका केन्द्रमा रहँदै आएका छन्। नागरिक अधिकार आन्दोलनदेखि वातावरणीय हडतालसम्म, इतिहास विद्यार्थीहरूको नेतृत्वले नै अघि बढेको छ। उनीहरूको ऊर्जा, चेतना र एकताले परिवर्तन सम्भव बनाउँछ। शिक्षाले विद्यार्थीहरूलाई सोच्न, प्रश्न गर्न र सीमितता तोड्न सशक्त बनाउँछ।

शैक्षिक संस्थाहरूको भूमिका

शैक्षिक संस्थाहरूले विद्यार्थीहरूको हितमा ठोस कदम चाल्न सक्छन्। सुलभ शुल्क, निष्पक्ष छात्रवृत्ति, मानसिक स्वास्थ्य सेवा र परामर्श कार्यक्रमले विद्यार्थीहरूलाई सहयोग पुर्‍याउँछन्। समानता र समावेशिता’bout खुला सम्बादले सुरक्षित बिद्यालय निर्माण गर्न मद्दत गर्छ। जब संस्थाहरू विद्यार्थीको आवाज सुन्छन्, शिक्षा अझ अर्थपूर्ण र प्रभावकारी बन्छ।

निष्कर्ष

अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थी दिवस साहस, एकता र ज्ञानप्रतिको समर्पणको सम्मान हो। यसले प्रत्येक विद्यार्थीलाई आफ्नो शिक्षाको मूल्य बुझ्न र समाज सुधारका लागि त्यसलाई प्रयोग गर्न प्रेरित गर्छ। विगतका संघर्षहरूले आजका सिक्नेहरूलाई शक्ति दिन्छन्। अहिले पनि शिक्षा स्वतन्त्रता र समानताप्रतिको सबैभन्दा बलियो मार्ग बनेको छ।