युनेस्को दिवस

हरेक वर्ष नोभेम्बर ४ मा मनाइने युनेस्को दिवस कुनै संस्थाको सम्झना गर्ने दिन मात्र होइन। यो ज्ञान, संस्कृति र आपसी बुझाइमार्फत शान्ति निर्माण गर्न आवश्यक सोच र प्रतिबद्धताको अवसर हो। 

युनेस्कोको शुरुआत कसरी भयो?

दोस्रो विश्वयुद्धपछि संसारलाई केवल राजनीतिक शान्ति मात्र होइन, आपसी विश्वास पुनःनिर्माण गर्ने र साझा भविष्य निर्माण गर्ने माध्यम पनि चाहिएको थियो। यही आवश्यकता बुझेर सन् १९४५ नोभेम्बरमा विभिन्न देशका प्रतिनिधिहरू लन्डनमा भेला भए। शिक्षामा पहुँच, विज्ञानको प्रवर्द्धन, सांस्कृतिक संरक्षण र स्वतन्त्र सञ्चारका विषयमा केन्द्रित रहेर नयाँ संस्था बनाउने निर्णय गरियो।

संयुक्त राष्ट्र संघको चार्टरको धारा ५७ अनुसार यस्ता विषयमा काम गर्ने विशिष्ट संस्था बनाउन सकिने व्यवस्था थियो। त्यसको आधारमा तयार भएको युनेस्कोको संविधान आवश्यक संख्यामा राष्ट्रहरूले अनुमोदन गरेपछि नोभेम्बर ४, १९४६ मा युनेस्को औपचारिक रूपमा स्थापना भयो। त्यसैले यही मितिलाई युनेस्को दिवसका रूपमा मनाइन्छ।

युनेस्कोको उद्देश्य र कामहरू

युनेस्कोले पुरातात्त्विक सम्पदाहरू, संकटमा परेका भाषा, गुणस्तरीय शिक्षा, र सूचनामा पहुँचजस्ता विषयमा काम गर्छ। तर यसको मूल उद्देश्य भनेको मानिसहरूलाई सशक्त बनाउनु हो। सबैलाई सिक्ने, आफ्नो विचार राख्ने, पहिचानको सम्मान पाउने अधिकार सुनिश्चित गर्नु युनेस्कोको मूल ध्येय हो।

आजको युगमा, जहाँ द्वन्द्व, गलत सूचना र ध्रुवीकरण बढिरहेको छ, युनेस्कोको भूमिका अझ महत्वपूर्ण बन्दै गएको छ।

युनेस्को दिवस किन मनाइन्छ?

युनेस्को दिवसले हामीलाई सम्झाउँछ कि दीगो शान्ति कुनै निर्णयपत्रले मात्र होइन, कक्षाकोठामा सुरु हुन्छ। संग्रहालय, पुस्तकालय, अनुसन्धान र खुला संवादमार्फत हामी फरक विचारलाई बुझ्न सिक्छौं। जब हामी इतिहासलाई मेटाउने होइन, संरक्षण गर्ने निर्णय गर्छौं, र अरूको आवाजलाई दबाउने होइन, सुन्ने प्रयास गर्छौं, तब मात्रै शान्तिको आधार मजबुत हुन्छ।

युनेस्को दिवसले हामीलाई यही मूल्यमा विश्वास राख्न प्रेरणा दिन्छ।