राष्ट्रिय विज्ञान दिवस

नेपालमा हरेक वर्ष असोज १ गते राष्ट्रिय विज्ञान दिवस मनाइन्छ। विज्ञान र प्रविधिले राष्ट्रिय विकासमा पुर्‍याउने महत्त्वपूर्ण योगदानलाई चिनाउने उद्देश्यले यो दिवस मनाइन्छ। वैज्ञानिक, अनुसन्धानकर्ता, शिक्षक तथा विद्यार्थीहरूले निरन्तर रूपमा अनुसन्धान र नवप्रवर्तन मार्फत जीवन सुधार गर्न खेलेको भूमिकालाई यस दिन विशेष रूपमा सम्मान गरिन्छ।

विज्ञान दिवस किन महत्त्वपूर्ण छ?

विज्ञान हाम्रो दैनिक जीवनको हरेक पक्षमा प्रभाव पार्ने माध्यम हो। स्वास्थ्य, सञ्चार, कृषि, पूर्व तयारी र वातावरणजस्ता क्षेत्रमा विज्ञानको प्रयोगले हाम्रो जीवन सहज अनि प्रभावकारी बनाएको छ। विज्ञान दिवसले विज्ञानको महत्त्वलाई सम्झाउने र समाजमा वैज्ञानिक सोच विकास गर्न प्रेरणा दिने अवसर दिन्छ।

नेपालको विकासमा विज्ञानको योगदान

सीमित स्रोत साधनका बाबजुद पनि नेपालले विज्ञान र प्रविधिको क्षेत्रमा प्रगति गरिरहेको छ। नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा–प्रतिष्ठान (NAST), विभिन्न विश्वविद्यालयहरू तथा निजी संस्थाहरूले स्वास्थ्य, वातावरण र प्रविधिमा अनुसन्धान गरिरहेका छन्। राष्ट्रिय विज्ञान दिवसको अवसरमा देशभर विज्ञान मेला, प्रदर्शनी, कार्यशाला र सार्वजनिक वक्तृत्व कार्यक्रमहरू आयोजना गरिन्छ।

युवापुस्ताको सहभागिता

राष्ट्रिय विज्ञान दिवसले विशेष गरी युवापुस्तासँगको पहुँचलाई प्राथमिकता दिन्छ। विद्यालय तथा क्याम्पसहरूमा विज्ञान प्रदर्शनी, प्रतिस्पर्धा र परियोजना प्रस्तुतिका कार्यक्रमहरू गरिन्छ। यसले विद्यार्थीहरूलाई नवप्रवर्तन गर्न तथा वैज्ञानिक सोच विकास गर्न सहयोग गर्छ जुन नेपालको भविष्यका लागि अत्यावश्यक छ।

आजको युगमा वैज्ञानिक चेतनाको आवश्यकता

आजको सूचनाको तीव्र गतिमा फैलिने युगमा वैज्ञानिक साक्षरताको विकास झनै आवश्यक छ। तथ्य, प्रमाणमा आधारित अध्ययन र व्यवहारिक ज्ञानको महत्त्वलाई बुझाउने अवसर विज्ञान दिवसले दिन्छ। यसले सबैलाई जिज्ञासु, जानकार र समाधानमुखी बन्न प्रेरित गर्छ।

निष्कर्ष

असोज १ मा मनाइने राष्ट्रिय विज्ञान दिवस विज्ञानलाई प्रगतिको माध्यमको रूपमा आत्मसात् गर्ने सङ्कल्पको दिन हो। नेपालले निरन्तर प्रगति गरिरहँदा विज्ञानमा लगानी गर्नु र भविष्यका वैज्ञानिकहरूलाई तयार पार्नु नै दिगो र समृद्ध भविष्यको आधार बन्न सक्छ।