चैते दसैं

चैत्र महिनामा पर्ने नवरात्रिलाई चैते दसैं भनिन्छ। चैते दसैंमा पनि बडादसैंमा जस्तै भगवती जगदम्बा दुर्गा भवानीको विशेष आराधना, उपासना गरिन्छ। वर्षभरिमा चारवटा नवरात्र चैत्र शुक्लपक्ष, आषाढ शुक्लपक्ष, आश्विन शुक्लपक्ष र पौष शुक्लपक्षमा हुन्छन्। यी सबै नवरात्रमा शक्तिस्वरूपा भगवतीको पूजाआराधना गर्ने विधान छ। यी मध्ये वासन्तिक र शारदीय नवरात्रको विशेष महिमा छ।

चैत्र महिनामा पर्ने नवरात्रिलाई वासन्तिक नवरात्र भनिन्छ। त्रेता युगमा मर्यादा पुरुषोत्तम भगवान् श्रीरामचन्द्रले यही नवरात्रमा भगवतीको उपासना गरी शक्ति आर्जन गर्नुभएको प्रसंग रामायणलगायत इतिहास पुराणमा पाइन्छ। रावणसँगको युद्धका क्रममा शक्तिहीन हुँदा भगवानले आद्याशक्ति भगवती जगदम्बाको उपासना गरी भगवतीबाट विशेष शक्ति र आशीर्वाद प्राप्त गर्नुभयो। यसरी शक्ति प्राप्त भएपछि रावणलाई पराजित गरी विजयोत्सवका रूपमा भगवानकै आज्ञाले विजया दशमी मनाउने गरिएको हो।

मार्कण्डेय पुराणमा स्वयं भगवतीले यस समयमा गरिने महापूजाको विधिसमेत बताउनुभएको छ। नवरात्रको प्रथम दिन विधिपूर्वक घटस्थापना गरी भगवतीलाई आवाहन गर्ने विधान छ। उक्त दिन शात्रोक्त विधिले घटस्थापना गरी जमरा राखिन्छ र दैनिक रूपमा भगवतीको विशेष पूजा गरी दुर्गा सप्तशती, देवी भागवतलगायत पाठ गरिन्छ। नेपालमा जनजनमा उत्साह र उमंग जगाउने राष्ट्रिय पर्वका रूपमा शरद ऋतुमा पर्ने दसैं (चैते दसैं) मनाइन्छ।

नवरात्रभरि भगवतीको उपासना गरी शक्ति प्राप्त गरिन्छ र मान्यजनका हातबाट भगवतीको प्रसाद टीका र आशीर्वाद लिइन्छ। नवरात्रको अवसरमा महाकाली, महालक्ष्मी र महासरस्वती स्वरूपिणी दुर्गा भगवतीको पूजा–उपासना गर्नाले भगवतीको आशीर्वाद प्राप्त भई मानिसको कल्याण हुन्छ।