सगरमाथा आरोहण दिवस

हरेक वर्ष सगरमाथा आरोहण दिवस (अन्तर्राष्ट्रिय एभरेस्ट दिवस), जुन संसारको सर्वोच्च शिखर सगरमाथा (एभरेस्ट) लाई सम्मान गर्नको लागि हो। यो दिवस मे २९ मा मनाइन्छ, जसले सन् १९५३ को यही दिन सर एडमण्ड हिलारी र तेन्जिङ नोर्गे शेर्पाले सगरमाथाको सफल आरोहण गरेर इतिहास रचेको सम्झना गराउँछ।

सगरमाथा दिवसको महत्त्व

८,८४८.८६ मिटर (२९,०३१.७ फिट) अग्लो सगरमाथा पृथ्वीको सबैभन्दा सर्वोच्च शिखर हो। तर नेपालका लागि सगरमाथा केवल भौगोलिक शिखर मात्र  होइन, यो साहस, शक्ति र एकताको प्रतीक हो।

सगरमाथा दिवसले सदियौँदेखि हिमाली क्षेत्रमै जीवन बिताउँदै आएका शेर्पा र अन्य आदिवासी समुदायहरूको योगदानलाई सम्मान गर्छ, जसले पर्वतारोहणको इतिहासमा अमूल्य भूमिका खेलेका छन्। साथै, यो दिवसले हिमाली वातावरण संरक्षणको चेतना पनि फैलाउँछ, विशेषगरी जलवायु परिवर्तन र अत्यधिक पर्यटकीय चापका कारण संवेदनशील हुँदै गएको सगरमाथाको संरक्षण आवश्यकतामा जोड दिन्छ।

यो दिवसले नेपालले विश्व इतिहास, साहसिक पर्यटन र प्रकृति संरक्षणमा पुर्‍याएको विशिष्ट योगदानलाई उजागर गर्दै राष्ट्रिय गौरवको रूपमा सगरमाथाको मान्यता दिन्छ।

ऐतिहासिक पृष्ठभूमि

सन् १९५३ मा हिलारी र नोर्गेको सफल आरोहणले नेपाललाई विश्वको ध्यानमा ल्यायो र हिमाल पर्यटनको ढोका खोल्यो। त्यस उपलब्धिको कदरस्वरूप, नेपाल सरकारले २००८ देखि औपचारिक रूपमा सगरमाथा दिवस मनाउन सुरु गर्‍यो।

यो दिवस पर्वतारोहणको इतिहासमा योगदान दिने सबै साहसी व्यक्तिहरूप्रति सम्मान प्रकट गर्ने अवसर हो र भविष्यका पुस्तालाई हिमालय र सगरमाथाको संरक्षणको सन्देश दिने माध्यम पनि हो।

सगरमाथा दिवस कसरी मनाइन्छ?

यो अवसरमा काठमाडौं र सोलुखुम्बु जिल्लामा विभिन्न कार्यक्रमहरू आयोजना गरिन्छ। सगरमाथाको इतिहास, जैविक विविधता र सांस्कृतिक महत्त्व’bout जानकारी दिने प्रदर्शनी र शैक्षिक कार्यक्रमहरू संचालन गरिन्छ।

साथै, पर्वतारोहण, पर्यटन र वातावरण संरक्षणमा योगदान पुर्‍याउने व्यक्ति वा संस्थालाई सम्मान प्रदान गरिन्छ।

हालका वर्षहरूमा सगरमाथाले सामना गरिरहेको वातावरणीय समस्याहरू — जस्तै ग्लेसियर पग्लिने, फोहोर व्यवस्थापनको चुनौती र भीडभाडलाई ध्यानमा राख्दै जलवायु परिवर्तन, दिगो पर्वतारोहण र इको-टुरिजम जस्ता विषयमा बहस र छलफल हुने चलन बढेको छ।

संरक्षणका लागि आह्वान

सगरमाथा विश्वभरका लाखौँ मानिसका लागि प्रेरणाको स्रोत हो, तर यो अहिले धेरै चुनौतीहरूसँग जुधिरहेको छ। पग्लिँदै गरेका हिमनदी, फोहोर व्यवस्थापनको समस्या, अत्यधिक आरोहण र भीडले सगरमाथाको अस्तित्वमै खतरा ल्याउन थालेको छ।

सगरमाथा दिवसका दिन, नेपालले आगामी पुस्ताका लागि यो प्राकृतिक सम्पदा जोगाउने प्रतिबद्धता दोहोर्याउँछ। हिमालय संरक्षण अब केवल नेपालको मात्र नभई विश्वव्यापी सरोकार भएको विषय हो, ’cause हिमालयले विश्वको वातावरण सन्तुलनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ।

निष्कर्ष

सगरमाथा दिवस केवल एउटा सफल आरोहणको सम्झना होइन, यो प्रकृतिप्रति हाम्रो सम्बन्ध, राष्ट्रिय गौरव र अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्य को उत्सव पनि हो।

हिलारी, तेन्जिङ र अनगिन्ती साहसी आत्माहरूको सम्झनासँगै, हामी सबैले सगरमाथाको सम्मान र संरक्षणको दायित्व पनि लिनु आवश्यक छ — सगरमाथालाई गर्वका साथ, दिगोपनका साथ बचाऔँ।

नेपालीमा पोडकास्ट सुन्नका लागि: