विश्व शरणार्थी दिवस

विश्व शरणार्थी दिवसले आफ्नो देश छोड्न बाध्य भएका मानिसहरूको पीडा, सङ्घर्ष र उनीहरूले समाजमा पुर्‍याएको योगदानको सम्मान गर्दछ। युद्ध, हिंसा, उत्पीडन वा प्राकृतिक विपद्को कारण आफ्नै घर छाड्न बाध्य भएकाहरूको पीडा र साहसलाई यो दिवसले विश्वव्यापी रूपमा स्मरण गराउँछ।

हरेक वर्ष जुन २० मा मनाइने यो दिवसले शरणार्थीहरूका सङ्कटप्रति सहानुभूति र उनीहरू प्रति हाम्रो साझा उत्तरदायित्वलाई जोड दिन्छ। अनिश्चितताको अवस्थाबिच उनीहरूको साहस, दृढता र जीवित रहन सक्ने क्षमताको सम्मान गर्नुका साथै यस दिन अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई उनीहरूको संरक्षण, समर्थन र नयाँ जीवन सुरुवात गर्न सघाउन आह्वान गर्दछ।

दिवसको इतिहास

संयुक्त राष्ट्र सङ्घले आधिकारिक मान्यता दिनुभन्दा अघि नै जुन २० का दिन केही अफ्रिकी देशहरूमा अफ्रिका शरणार्थी दिवस मनाइन्थ्यो। यस दिनको महत्वलाई बुझ्दै र शरणार्थी सङ्कटको बढ्दो विश्वव्यापी प्रभावलाई ध्यानमा राख्दै, संयुक्त राष्ट्र सङ्घ महासभाले सन् २००० मा यस दिनलाई विश्व शरणार्थी दिवसका रूपमा घोषणा गर्‍यो। सन् २००१ मा पहिलो पटक औपचारिक रूपमा मनाइएको यो दिवस, सन् १९५१ को शरणार्थी महासन्धिको ५०औँ वार्षिकोत्सव पनि हो।

१९५१ को महासन्धि शरणार्थी संरक्षणसम्बन्धी एक महत्त्वपूर्ण कानुनी दस्ताबेज हो। यसले शरणार्थी कसलाई मान्ने भन्ने परिभाषा दिन्छ र उनीहरूको अधिकारको रूपरेखा साथै सुरक्षा प्रदान गर्ने देशहरूको जिम्मेवारीलाई पनि स्पष्ट गर्छ। यस दिवसको स्थापनासँगै शरणार्थीको अधिकारको संरक्षण र उनीहरूको जीवनका सकारात्मक पक्ष उजागर गर्न यसले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दै आएको छ।

यो दिवस किन महत्वपूर्ण छ?

शरणार्थीहरू संसारभरिका सबैभन्दा संवेदनशील समूहहरूमध्ये पर्दछन्। धेरैजसोले चेतावनीबिना नै घर, परिवार, रोजगारी र समुदाय गुमाएर अनिश्चित भविष्यको खोजीमा यात्रा गर्नुपरेको हुन्छ। शरण खोज्ने क्रममा उनीहरूले भेदभाव, आधारभूत सेवाहरूमा न्यूनतम पहुँच, शिक्षा वा रोजगारको सीमित अवसरजस्ता थप समस्याहरू झेल्नुपर्छ।

विश्व शरणार्थी दिवसले यी वास्तविकताहरूको चर्चा गर्छ र उनीहरूको कथामार्फत मानवीय संवेदनशीलतालाई उजागर गर्छ। यस दिवसले सरकारहरूलाई न्यायपूर्ण र मानवीय नीतिहरू बनाउनेतर्फ प्रेरित गर्छ, समाजलाई सहयोगको हात फैलाउन आह्वान गर्छ र आम नागरिकलाई उनीहरूलाई नछोड्ने जिम्मेवारी सम्झाउँछ।

निष्कर्ष

विश्व शरणार्थी दिवस मानव जीवनको रक्षा गर्ने, सम्मान कायम राख्ने र न्याय प्रवर्द्धन गर्ने हाम्रो साझा जिम्मेवारी सम्झाउने दिन हो। शरणार्थीहरू केवल उनीहरूको परिस्थितिले परिभाषित भएका व्यक्तिहरू होइनन्। उनीहरू शिक्षक, श्रमिक, कलाकार, हेरचाहकर्ता र नेतृत्वकर्ता पनि हुन्, जसले प्रायः धेरै कठिन परिस्थिति हुँदाहुँदै पनि उज्यालो भविष्यको आशा बोकेका हुन्छन्। शरणार्थीहरूप्रति ऐक्यबद्धता जनाउँदै, हामी यस्तो सहानुभूतिपूर्ण र समावेशी संसार निर्माण गर्ने प्रतिबद्धता दोहोर्‍याऔँ, जहाँ कोही पनि घरबारविहीन वा आवाजविहीन बन्न नपरोस्।