विश्व लागूपदार्थ ओसार-पसार विरुद्धको दिवस

हरेक वर्ष जुन २६ मा मनाइने विश्व लागूपदार्थ ओसार–पसार विरुद्धको दिवसले लागूपदार्थले समाजमा निम्त्याउने गम्भीर संकटप्रति जनचेतना फैलाउँछ र लागूपदार्थमुक्त विश्व निर्माणका लागि सहकार्य र कार्यान्वयनको आवश्यकता औंल्याउँछ। संयुक्त राष्ट्र संघको समन्वयमा सञ्चालित यो दिवसले लागूपदार्थ र तस्करीको विनाशकारी प्रभावबाट समुदायलाई जोगाउन हामी सबैको साझा दायित्व रहेको कुराको स्मरण गराउँछ।

इतिहास र महत्व

सन् १९८७ मा संयुक्त राष्ट्र संघ महासभाले प्रस्ताव 42/112 पारित गरी यो दिवसको स्थापना गर्‍यो। जुन २६ को मिति चीनका लीन जे़क्सुले अफिमको व्यापारविरुद्ध लिएको ऐतिहासिक कदमको सम्मानमा समर्पित गरिएको हो, जुन लागूपदार्थ र तस्करीविरुद्धको प्रतीकात्मक कार्य मानिन्छ। आज यो दिवस एक विश्वव्यापी अभियानका रूपमा फैलिएको छ, जसले सरकार, संस्था र आम नागरिकलाई लागूपदार्थविरुद्ध कदम चाल्न प्रेरित गर्दछ।

विश्वव्यापी चुनौती

लागूपदार्थ दुर्व्यसन समाजका हरेक पक्षमा असर पार्ने समस्या हो; स्वास्थ्य, अर्थतन्त्र, सुरक्षा र मानव विकाससम्म। संयुक्त राष्ट्र संघको लागूपदार्थ तथा अपराध कार्यालय (UNODC)को मादक पदार्थ रिपोर्ट अनुसार , २०२२ मा २९ करोड २० लाख भन्दा बढी व्यक्तिहरूले लागूपदार्थ सेवन गरेका थिए, जुन गत दशकको तुलनामा २०% ले वृद्धि भएको हो।

सिंथेटिक लागूपदार्थहरूको प्रयोग र अनलाइन तस्करीले रोकथामको प्रयासलाई अझ जटिल बनाएको छ। अवैध लागूपदार्थ व्यापारले संगठित अपराध, भ्रष्टाचार र हिंसालाई प्रश्रय दिन्छ। यसले कानुनी शासनलाई कमजोर बनाउँछ र विशेष गरी कमजोर कार्यान्वयन प्रणाली भएका राष्ट्रहरूलाई संकटमा पार्छ। यसको समाधान अन्तर्राष्ट्रिय प्रयास र सबल कानुनी संरचनाबाट मात्र सम्भव छ।

शिक्षा र चेतनाको भूमिका

शिक्षा र जनचेतना लागूपदार्थविरुद्धको संघर्षमा अत्यन्त प्रभावकारी उपकरण हुन्। विद्यालय, परिवार र समुदायले प्रारम्भिक हस्तक्षेपमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्। युवाहरुलाई लागूपदार्थ प्रयोगको जोखिम’bout जानकारी दिनु नै उनीहरूलाई सुरक्षित राख्ने एक भरपर्दो उपाय हो।

मिडिया अभियान, पुनर्स्थापना कार्यक्रम र सहयोगी सार्वजनिक नीतिहरूले जोखिममा रहेका समूहलाई विकल्प प्रदान गर्दै माग कम गर्न सहयोग गर्छन्। स्वस्थ जीवनशैलीको प्रवर्द्धन, मानसिक सन्तुलनको हेरचाह र समुदायमा सक्रिय सहभागिताले मानिसलाई लागूपदार्थतर्फ मोडिनबाट जोगाउन सक्छ।

निष्कर्षमा शिक्षा प्रवर्द्धन, रोकथामका प्रयासलाई समर्थन र कलङ्कविरुद्ध उभिँदा हामी लागूपदार्थको छायाँबाट मुक्त बलियो समुदाय निर्माण गर्न सक्छौं।