विश्व रेडक्रस दिवस

हरेक वर्ष मे ८ मा विश्व रेडक्रस दिवस मनाइन्छ। यस दिवसको उद्देश्य अन्तर्राष्ट्रिय रेडक्रस तथा रेडक्रेसन्ट आन्दोलनद्वारा गरिएका मानवीय सेवाहरूको सम्मान र प्रशंसा गर्नु हो। यो विश्वव्यापी संस्था सङ्कटमा परेकाहरूलाई सहायता पुर्‍याउनका लागि स्थापना गरिएको हो। रेडक्रसले मानवता, निष्पक्षता, तटस्थता, स्वतन्त्रता, स्वेच्छिक सेवा, एकता र सार्वभौमिकता भन्ने आधारभूत सिद्धान्तहरूमा आधारित भएर काम गर्छ।

यो दिन रेडक्रसका संस्थापक हेनरी डुनान्टको जन्मदिन पनि हो। उहाँ मानव सेवामा अतुलनीय योगदानका लागि नोबेल शान्ति पुरस्कार प्राप्त गर्ने प्रथम व्यक्त हुनुहुन्थ्यो।

 रेडक्रस आन्दोलन

सन् १८६३ मा स्थापना भएको रेडक्रसले १६० वर्षभन्दा बढी समयदेखि मानवीय सेवामा अग्रणी भूमिका खेल्दै आएको छ। यो अहिले १९० भन्दा बढी देशहरूमा फैलिएको छ र विश्वभर आकस्मिक राहत, विपद् व्यवस्थापन र शैक्षिक कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिरहेको छ।

मानवता, निष्पक्षता, तटस्थता, स्वतन्त्रता, स्वेच्छिक सेवा, एकता र सार्वभौमिकता भन्ने आधारभूत सिद्धान्तहरूमा आधारित भएर रेडक्रसले जात, धर्म वा देशको आधारमा कुनै भेद नगरी सबैलाई सहयोग प्रदान गर्ने गर्दछ । केही मुस्लिम बहुल देशहरूले धार्मिक संवेदनशीलताका कारण रेडक्रसको सट्टा रेडक्रेसन्ट (अर्ध चन्द्र) प्रतीक प्रयोग गर्छन्।

विश्व सङ्कटमा रेडक्रसको भूमिका

रेडक्रस सङ्गठनहरू १९० भन्दा बढी देशमा क्रियाशील छन्, जहाँ उनीहरूले आपत्कालीन अवस्थामा आवश्यक राहत सामग्री, खाना, आश्रय र औषधि सेवा प्रदान गर्छन्। बाढी, भूकम्प, आँधीजस्ता प्राकृतिक विपत्तिमा पीडितहरूलाई सहयोग गर्नु रेडक्रसको मुख्य जिम्मेवारी हो।

त्यसै गरी, रेडक्रसले रक्तदान अभियान, प्राथमिक उपचार तालिम र स्वास्थ्य सेवा कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने गर्दछ । युद्ध र द्वन्द्वग्रस्त क्षेत्रहरूमा रेडक्रसले विस्थापित र शरणार्थीहरूलाई खाना, स्वास्थ्य सेवा र मनोवैज्ञानिक सहयोग पनि गर्दै आइरहेको छ ।

नेपालमा रेडक्रसको भूमिका

नेपाल रेडक्रस सोसाइटी (NRCS) को स्थापना सन् १९६३ सेप्टेम्बर ४ मा भएको थियो। सन् १९६४ मा यसलाई अन्तर्राष्ट्रिय रेडक्रस समितिले मान्यता दिएको थियो र रेडक्रस तथा रेडक्रेसन्ट महासङ्घमा सदस्यको रूपमा आबद्ध भएको थियो।

आजको दिनमा, नेपाल रेडक्रस सोसाइटी नेपालकै सबैभन्दा ठुलो मानवीय संस्था बनेको छ। यसले प्राकृतिक विपत्तिको समयमा राहत सामग्री, औषधोपचार र आवश्यक सेवाहरू उपलब्ध गराउँछ। यसबाहेक रक्तदान कार्यक्रम, प्राथमिक उपचार तालिम, मातृ-स्वास्थ्य सेवा, तथा जलवायु परिवर्तन, सरसफाइ र विपद् तयारीसम्बन्धी जनचेतनामूलक कार्यक्रमहरू पनि सञ्चालन गर्छ।

निष्कर्ष

विश्व रेडक्रस दिवस सच्चा मानवीयताको महत्त्व झल्काउने अवसर हो। यसले हामीलाई सम्झाउँछ कि मानवीय सेवा सधैँ साना तर अर्थपूर्ण प्रयासहरूबाट सुरु हुन्छ।। चाहे स्वयंसेवक बन्नु होस्, रक्तदान गर्नु होस्, वा जनचेतना फैलाउनु होस्—हरेक व्यक्तिले दयामय र सुरक्षित समाज निर्माणमा योगदान दिन सक्छ।