विश्व महिला स्वास्थ्य दिवस

हरेक वर्ष मे २८ मा, विश्वभर विश्व महिला स्वास्थ्य दिवस मनाइन्छ। यो दिन महिला र लैंगिक विविधता भएका व्यक्तिहरूका यौन र प्रजनन स्वास्थ्य अधिकार (SRHR) का लागि जारी संघर्षको स्मरण हो। सन् १९८७ मा विमेन्स ग्लोबल नेटवर्क फर रिप्रोडक्टिव राइट्स (WGNRR) द्वारा सुरु गरिएको यो अभियान आजसम्म पनि स्वास्थ्य समानता, न्याय, र शारीरिक स्वायत्तताको पक्षमा एक सशक्त आवाज बन्न पुगेको छ।

यो दिवस किन महत्त्वपूर्ण छ?

सार्वजनिक स्वास्थ्यका धेरै क्षेत्रहरूमा प्रगति भए तापनि, आज पनि लाखौँ महिला र किशोरीहरू महत्वपूर्ण यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्य सेवा (जस्तै गर्भनिरोधक सेवा, सुरक्षित गर्भपतन, मातृ स्वास्थ्य सेवा, र यौन शिक्षा) बाट वञ्चित छन्। विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) का अनुसार, प्रणालीगत असमानता, सांस्कृतिक कलंक, कठोर कानुनहरू, र कमजोर स्वास्थ्य संरचनाले अझै पनि धेरैलाई आवश्यक सेवा लिनबाट रोकिरहेको छ।

यो दिवसले यस्ता समस्याहरूलाई उजागर गर्दै यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्य अधिकारहरू कुनै विकल्प होइन, मानव अधिकारकै मूल हिस्सा हुन् भन्ने सन्देश दिन्छ। साथै, सरकार, समाज र समुदायलाई यी अधिकारहरू सुनिश्चित गर्न आग्रह गर्दछ।

चुनौतीहरू 

यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्य सेवामा पहुँच नहुनुको कारण केवल आर्थिक वा भौतिक मात्र नभई, भित्री रुपमा भेदभाव र सत्ताको असन्तुलनमा पनि आधारित छ। धेरै महिला र सिमान्तकृत समुदायहरूलाई आफ्नै शरीरका विषयमा निर्णय गर्ने अधिकारसमेत दिइँदैन। लैंगिक हिंसा, जबर्जस्ती बन्ध्याकरण, असुरक्षित गर्भपतन, र सही स्वास्थ्य जानकारीको अभाव अझै धेरै ठाउँहरूमा समस्या बनेको छ।

महामारी, द्वन्द्व र प्राकृतिक विपत्तिहरूले यस्तो असमानतालाई झन् गम्भीर बनाइदिन्छन्। संकटका समयमा यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्य सेवा झन् कम उपलब्ध हुन्छ, जसले संवेदनशील समूहहरूलाई बढी जोखिममा पार्छ।

के गर्ने त?

विश्व महिला स्वास्थ्य दिवस केवल एक औपचारिकता होइन, यो कार्यको आव्हान हो। यो दिन अन्तर्राष्ट्रिय नीतिगत सुधारदेखि स्थानीय स्तरमा जनचेतना अभिवृद्धिसम्मका गतिविधिहरूलाई प्रेरित गर्छ। संस्थाहरू, स्वास्थ्यकर्मीहरू, शिक्षकहरू र सर्वसाधारणले सार्वजनिक बहसहरू आयोजना गर्ने, शैक्षिक सामग्री वितरण गर्ने, अग्रपंक्तिका सेवा प्रदायकहरूको समर्थन गर्ने र सरकारहरूलाई जवाफदेही बनाउने जस्ता कामहरू गर्छन्।

यी पहलहरूले कलंक तोड्न, चेतना फैलाउन र विश्वव्यापी ऐक्यबद्धता निर्माण गर्न सहयोग पुर्याउँछन्। साथै, प्रतिकूल परिस्थितिमा पनि न्यायको लागि आवाज उठाइरहेका SRHR पक्षधरहरूको योगदानलाई सम्मान गरिन्छ।

लैंगिक समानतामूलक भविष्यतर्फ अघि बढ्दै

हरेक वर्ष मे २८ लाई सम्झँदा, स्वास्थ्य न्याय प्रतिको हाम्रो यात्राले मानव मर्यादा, सूचित सहमति, र समानतामा आधारित हुनुपर्छ भन्ने कुरा अझ स्पष्ट हुन्छ।

प्रजनन स्वास्थ्य केवल महिलाको मुद्दा होइन, यो सार्वजनिक स्वास्थ्य, सामाजिक न्याय र मानव अधिकारको विषय हो। जबसम्म सबैले पूर्णरूपमा SRHR मा पहुँच पाउँदैनन्, तबसम्म कुनै पनि समाजलाई न्यायपूर्ण वा समावेशी भन्न सकिन्न।

यस दिवसमा, हामी समावेशी, अधिकार आधारित स्वास्थ्य सेवाको पक्षमा हाम्रो प्रतिबद्धता पुनः दृढ बनाऔं। सबै व्यक्तिले लिङ्ग, उमेर, बसोबास वा सामाजिक हैसियत बेवास्ता गरी, सुरक्षित, स्वस्थ र स्वतन्त्र जीवन यापन गर्न पाउने अधिकार सुरक्षित गरौं।

नेपालीमा पोडकास्ट सुन्नका लागि: