अन्तर्राष्ट्रिय बाघ दिवस

बाघ केवल शक्ति र सौन्दर्यका प्रतीक होइनन्। तिनीहरू वनको जीवन प्रणालीका लागि अनिवार्य छन्। तर अहिले उनीहरूको अस्तित्व संकटमा छ।

अन्तर्राष्ट्रिय बाघ दिवस हरेक वर्ष जुलाई २९ मा मनाइन्छ। यो दिन पहिलो पटक २०१० मा सेन्ट पिटर्सबर्ग बाघ शिखर सम्मेलनमा मनाइएको थियो, जहाँ १३ देशहरूले २०२२ सम्ममा जंगली बाघको संख्या दोब्बर गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका थिए। Tx2 भनेर चिनिने यो लक्ष्य विश्वव्यापी संरक्षण मापदण्डको रूपमा रहेको छ।

बाघको अवस्था

पछिल्ला सय वर्षमा बाघको संख्या ९५ प्रतिशतले घटेको छ। बाघको प्राकृतिक बासस्थान अहिले केवल ७ प्रतिशत क्षेत्रमा मात्र सीमित छ। बासस्थान विनाश, चोरी सिकारी र मानव–बाघ द्वन्द्व यसको प्रमुख कारण हुन्। अहिले जंगलमा ४,००० भन्दा कम बाघ बाँकी छन्।

बाघले शिकारको संख्या नियन्त्रण गरेर पारिस्थितिक सन्तुलन कायम गर्छ। जहाँ बाघ हुन्छ, त्यहाँ वन स्वस्थ हुन्छ।

नेपालको सफलता

नेपालले बाघ संरक्षणमा उदाहरणीय प्रगति गरेको छ। सन् २००९ मा १२१ वटा मात्र रहेका बाघ सन् २०२२ सम्म ३५५ पुगे। यो सफलता कडा सुरक्षा, वैज्ञानिक अनुगमन, सामुदायिक सहभागिता र चितवन, बर्दिया, शुक्लाफाँटा, पर्साजस्ता संरक्षित क्षेत्रको प्रभावकारी व्यवस्थापनबाट सम्भव भयो।

नेपालको विधि विश्वमै अनुकरणीय बनेको छ।

हामी के गर्न सक्छौं?

बाघ संरक्षण सबैको सरोकार हो। व्यक्तिगत रूपमा हामीले गर्न सक्ने कामहरू:

• संरक्षणमा काम गर्ने संस्थालाई साथ दिने,
• वन्यजन्तुजन्य वस्तुहरू प्रयोग नगर्ने,
• अरूलाई बाघको महत्त्व’bout जानकारी दिने,
• जिम्मेवार पर्यटनलाई प्रवर्द्धन गर्ने,
• वन संरक्षण नीतिहरूलाई समर्थन गर्ने।

निष्कर्ष

बाघ जोगाउनु भनेको वन जोगाउनु हो। वन जोगाउनु भनेको जैविक विविधता र मानिसको जीवनशैली सुरक्षित राख्नु हो। बाघ एउटा छाता प्रजाति हो। तिनीहरूलाई जोगाउँदा सयौं अरू प्रजातिहरू पनि जोगिन्छन्।